In Nederland is het niet gebruikelijk om standaard pijnstilling te geven tijdens een normaal verlopende bevalling. Pijn hoort bij de bevalling en is een normaal verschijnsel. Bijna alle vrouwen ervaren de ontsluitingsweeën (samentrekkingen van de baarmoeder die ervoor zorgen dat de baarmoedermond zich opent) als pijnlijk. Datzelfde geldt voor de uitdrijvingsweeën, die samen met het persen ervoor zorgen dat het kind geboren wordt.
De duur en de ernst van de pijn tijdens een bevalling verschillen. Meestal neemt de pijn toe naarmate de ontsluiting vordert. De pijn is begint vaak onder in de buik trekt door naar boven en/of naar rug/benen. Ook de pijn tijdens het persen verschilt, soms is het een opluchting om mee te mogen persen, soms doet persen juist het meeste pijn. Ademhalings- en ontspanningsoefeningen kunnen helpen de weeën op te vangen. Dit kan al tijdens de zwangerschap in verschillende zwangerschapscursussen geleerd worden. Door geconcentreerd weeën weg te zuchten, ontstaat er een roes waarbij het lichaam zelf stoffen aanmaakt die een pijnstillend effect hebben: endorfinen. Deze endorfinen zorgen ervoor dat de pijn beter te verdragen is.
Het komt voor dat vrouwen de pijn ondraaglijk vinden, met name als de bevalling langer duurt dan gemiddeld. Uitputting, angst of spanning kunnen daarbij een rol spelen. Wij zullen je tijdens de weeën zo goed mogelijk helpen om met de baringspijn om te gaan. Een warme douche of een warm bad, massage of een andere houding kan dan vaak helpen.
Mocht je toch graag pijnstilling willen tijdens de bevalling dan kies je hier zelf het moment voor. Indien je pijnstilling wenst, zullen we altijd de hulp van de gynaecoloog inroepen, wat betekent dat je wordt overgedragen. De bevalling zal dan in het ziekenhuis plaatsvinden onder begeleiding van de arts-assistent, klinisch verloskundige of gynaecoloog.
Er zijn verschillende vormen van pijnbestrijding die gegeven kunnen worden. De gynaecoloog zal de beschikbare mogelijkheden van pijnbestrijding op dat moment met je bespreken. Mocht er op dat moment een middel van voorkeur zijn, dan wordt dat ook altijd met jullie besproken. Het is belangrijk zeker te zijn van een goede conditie van jullie kindje alvorens er een vorm van pijnbestrijding wordt gestart. Voordat de pijnbestrijding wordt toegediend wordt er altijd een hartfilmpje gemaakt van de baby.
Ruggenprik (epidurale anesthesie)
De ruggenprik is een vorm van pijnbestrijding waarbij je als deze goed zit vanaf ongeveer je navel tot aan je tenen niets meer voelt.
De anesthesist brengt een plastic buisje door een holle naald in de met vocht gevulde ruimte rond het ruggenmerg. Vervolgens wordt de naald verwijderd en blijft het buisje achter. Via dit buisje kan de pijnstiller worden toegediend. Deze methode is normaal gesproken niet pijnlijk, hoewel het inbrengen van de naald enigszins onprettig kan zijn. Het verdovende middel dat bij de epidurale anesthesie wordt gebruikt, blokkeert de gevoelszenuwen die bij een bevalling worden geprikkeld. De benen worden hierdoor ook gevoelloos, waardoor bewegen moeilijker gaat. In principe voel je geen pijn meer, echter bij ongeveer 5% van de vrouwen is het pijnstillende effect onvoldoende. Het kan zijn dat er dan gekeken wordt of je nog wat extra verdoving kan krijgen of dat de ruggenprik mogelijk opnieuw gezet kan worden.
De verdoving wordt stopgezet als je (bijna) volledige ontsluiting hebt, zodat het gevoel weer terugkomt tegen de tijd dat je mag gaan persen. Om goed te kunnen persen moet je namelijk wel de persdrang voelen. Er is uitgebreide bewaking van jou en jullie baby nodig. Je krijgt in ieder geval een infuus, een bloeddrukband, een CTG om de hartslag van de baby en de weeën te registreren en een blaaskatheter omdat je niet voelt wanneer je moet plassen.
De kans op een ernstige complicatie is zeer gering. Soms kunnen vervelende bijwerkingen optreden die niet ernstig zijn:
- Bloeddrukdaling, hoofdpijn, krachtverlies in de benen, jeuk, verminderde blaasfunctie. Deze klachten zijn goed behandelbaar en van tijdelijke aard.
- De kans op het krijgen van koorts tijdens de bevalling is groter als je een ruggenprik hebt gekregen. Een antibiotica behandeling is dan nodig tijdens de bevalling. Na de bevalling moeten jullie nog minimaal 24 uur in het ziekenhuis blijven ter observatie.
- Het risico op een kunstverlossing (vacuümpomp of tangverlossing) na het zetten van een ruggenprik is hoger omdat de persweeën minder goed gevoeld worden en er dus minder hard geperst kan worden.
Remifentanil
Een andere mogelijkheid van pijnstilling tijdens de bevalling is Remifentanil. In Nederland een inmiddels vaak toegepast middel tijdens de bevalling. Remifentanil is een morfine-achtig middel dat via een infuus wordt toegediend, waardoor je continu een lage dosering pijnstilling krijgt. Als de pijnstilling onvoldoende is, kun je eventueel de dosering iets ophogen. Je doseert zelf, door op een knopje te drukken, de hoeveelheid pijnstilling tot een maximaal ingestelde dosering. Zodat je nooit teveel krijgt.
Remifentanil zorgt niet voor het volledig wegnemen van de pijn, wat de ruggenprik meestal wel doet. Remifentanil zwakt de scherpte van de pijn af en helpt je beter te ontspannen, waardoor de ontsluiting vaak sneller verloopt. Het voordeel van Remifentanil ten opzichte van de ruggenprik is, dat het snel gegeven kan worden en het tot bijna 10 cm ontsluiting te regelen is. Ook voor Remifentanil geldt dat dit bij 10 cm wordt uitgezet zodat je goed kan persen en de baby goed alert geboren wordt.
Bijwerkingen bij remifentanil:
- Misselijkheid, jeuk en onderdrukking van de ademhaling. Gelukkig zijn bij het stoppen van de toediening deze klachten binnen enkele minuten verdwenen, omdat het middel erg kort werkt.
- Remifentanil komt ook bij de baby terecht waardoor de baby direct na de geboorte ademhalingsproblemen kan krijgen. Het effect van Remifentanil is bij het stoppen van het infuus binnen enkele minuten verdwenen.
Zowel de Remifentanil als de ruggenprik zijn 24 uur per dag beschikbaar in het Deventer Ziekenhuis. Lachgas en steriele waterinjecties zijn niet mogelijk binnen de regio.
Meer informatie over pijnbestrijding tijdens de bevalling: www.deverloskundige.nl/bevalling/tekstpagina/33/pijnbehandeling